CZYM JEST ZABURZENIE LĘKU SPOŁECZNEGO?
Zaburzenie lęku społecznego inaczej fobia społeczna to lęk przed jedną lub kilkoma sytuacjami społecznymi.
Do sytuacji, których często się obawiamy, należą wystąpienia publiczne, poznawanie nowych ludzi, bywanie na imprezach, zapraszanie na randki, jedzenie w miejscach publicznych, korzystanie z publicznych toalet, zwracanie się do osób z auto-rytetem i niezgadzanie się z innymi.
Osoby z fobią społeczną obawiają się, że zachowują się w sposób, który sprawi, że inni ludzie będą o nich źle myśleć. Często obawiają się też , że inni zobaczą jakieś oznaki niepokoju, takie jak rumieniec, drżenie lub pocenie się.
Osoby cierpiące na to zaburzenie zazwyczaj starają się unikać sytuacji, które wywołują u nich niepokój. Gdy nie mogą uniknąć sytuacji, czują się bardzo zaniepokojone lub zakłopotane. Czasami mogą mieć ataki paniki. Zaburzenie lęku społecznego jest poważną formą nieśmiałości, która może powodować problemy
w życiu ludzi. Czasami problemy te są niewielkie, takie jak niemożność zabrania głosu w klasie. Czasami jednak problemy te mogą być poważne. Osoby z poważnymi zaburzeniami lęku społecznego często mają niewielu przyjaciół, czują się chronicznie samotne i mają problemy z osiąganiem swoich celów w szkole lub w pracy.
KTO CIERPI NA LĘK SPOŁECZNY?
Zaburzenie lęku społecznego jest bardzo powszechne. Więcej niż jedna na osiem osób będzie cierpieć na zaburzenia lękowe w pewnym momencie swojego życia. Znacznie więcej osób ma objawy nieśmiałości, które nie są na tyle poważne, aby można je było nazwać fobią społeczną . Zaburzenie to zwykle zaczyna się, gdy ludzie są w wieku nastoletnim, ale może zacząć się znacznie wcześniej. Jeśli ludzie nie otrzymają pomocy, problem może trwać latami.
Co powoduje zaburzenia lękowe?
Wiele czynników może przyczyniać się do rozwoju i utrzymywania się zaburzeń lękowych:
• Genetyka. Osoby z zaburzeniem lęku społecznego często mają krewnych, którzy są niespokojni lub nieśmiali.
• Wcześniejsze doświadczenia. Wiele osób z zaburzeniami lęku społecznego pamięta, że w przeszłości były zawstydzone lub upokorzone. Obawiają się więc, że to samo się powtórzy. Negatywne doświadczenia z rodzicami, innymi członkami rodziny i/lub rówieśnikami mogą również przyczyniać się do lęku społecznego.
• Negatywne myślenie. Osoby z zaburzeniami lękowymi często mają negatywne oczekiwania co do tego, co wydarzy się w sytuacjach społecznych. Najczęstsze myśli to: „Nie będę w stanie wymyślić nic do powiedzenia, zrobię z siebie głupka” i „Ludzie zobaczą, że jestem niespokojny”. Mają również tendencję do posiadania standardów, które są trudne do spełnienia, takich jak „Nigdy nie powinienem być niespokojny, „Musisz być piękny
i mądry, aby być lubianym” lub „Muszę uzyskać aprobatę wszystkich”, Zazwyczaj mają negatywne przekonania na swój temat, takie jak „Jestem nudny”, „Jestem dziwny” lub „Różnię się od innych ludzi”.
• Unikanie: Osoby z zaburzeniami lękowymi często unikają sytuacji, które wywołują u nich lęk. W dłuższej perspektywie unikanie uniemożliwia im nauczenie się, że ich lęki społeczne są przesadzone, co utrzymuje ich uczucie niepokoju.
• Zachowania związane z bezpieczeństwem: Czasami ludzie uczestniczą w sytuacjach społecznych, ale robią pewne rzeczy, aby uniknąć możliwego zakłopotania, na przykład nie zadają pytań na forum lub mocno trzymają szklankę, aby nikt nie widział ich drżących dłoni. Te „zachowania zabezpieczające „, takie jak unikanie, uniemożliwiają im nauczenie się, że mogą dobrze radzić sobie w sytuacjach społecznych bez dodatkowego wysiłku.
• Brak umiejętności społecznych. Niektóre osoby cierpiące na lęk społeczny nigdy nie miały okazji nauczyć się umiejętności społecznych, co może powodować ich problemy w sytuacjach społecznych. Inne osoby z tym zaburzeniem mają dobre umiejętności społeczne, ale są tak niespokojne, że trudno im z nich korzystać.
JAK DZIAŁA TERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA ZABURZEŃ LĘKOWYCH?
Terapia poznawczo-behawioralna pomaga zmienić przekonania, które powodują lęk. Terapeuta uczy, jak rozpoznawać negatywne myśli i myśleć bardziej realistycznie o sytuacjach społecznych i o sobie. Pomoże ci również stopniowo stawić czoła sytuacjom, których obawiałeś się w przeszłości,
co pozwoli ci odkryć, że twoje obawy zwykle się nie spełniają, a konsekwencje wszelkich negatywnych rzeczy, które mogą się wydarzyć, nie są takie złe.
Z czasem prawdopodobnie poczujesz się mniej niespokojny i bardziej pewny siebie. Ponadto terapeuta może nauczyć cię umiejętności społecznych
i sposobów na relaks, jeśli zajdzie taka potrzeba.
Wiele badań wykazało, że większość osób korzystających z terapii poznawczo-behawioralnej w przypadku zaburzeń lękowych odczuwa mniejszy niepokój. Ludzie zwykle czują się lepiej również po zakończeniu terapii.
JAK DŁUGO TRWA TERAPIA?
W przypadku osób z łagodnym lub umiarkowanym zaburzeniem lęku społecznego zwykle wystarcza 16-20 sesji. Osoby obawiające się tylko jednej sytuacji społecznej, takiej jak wystąpienie publiczne, mogą potrzebować mniej sesji. Osoby z poważniejszymi objawami mogą potrzebować ich więcej.
CZY LEKI MOGĄ POMÓC?
Stwierdzono, że kilka różnych rodzajów leków jest pomocnych w leczeniu zaburzeń lękowych. Twój lekarz lub psychiatra może zalecić, czy leki mogą być dla Ciebie dobrym rozwiązaniem. Leki mogą zapewnić szybszą początkową ulgę. Stwierdzono jednak, że terapia poznawczo-behawioralna jest
co najmniej tak samo skuteczna jak leki i może zapewnić lepsze długoterminowe wyniki.
CZEGO OCZEKUJE SIĘ OD PACJENTA?
Wiele osób odczuwa niepokój na początku terapii. Powszechne jest martwienie się, że zostaniesz zawstydzony lub oceniony podczas terapii i zastanawianie się, czy można ci pomóc. Wszystko, co musisz zrobić to spróbować terapii. Twój terapeuta nauczy Cię rzeczy, które możesz zrobić, aby sobie pomóc i poprosi Cię o ćwiczenie ich między sesjami. Początkowe ćwiczenia będą dość łatwe, ale staną się trudniejsze, gdy poczujesz się bardziej komfortowo. Im więcej pracujesz nad tymi ćwiczeniami, tym bardziej prawdopodobne jest, że twój lęk na tyle się zmniejszy, że nie będzie stanowił dla Ciebie problemu w sytuacjach społecznych.
(za: R.L.Leahy, S.J.Holland; Treatment Plans and Interventions for Depression and Anxiety Disorders)